Аюулгүй байдал судлалын хүрээлэнгийн судлаач П.Өгөөмөртэй ярилцлаа.

-Хойд Солонгос АНУ-тай ирэх тавдугаар сард хэлэлцээрийн ширээний ард суухад бэлэн байгаагаа зарласан. Хоорондоо дайсагнадаг энэ хоёр улсын уулзалт дэлхий дахинд их хүлээлттэй байна. Судлаачийн хувьд та Д.Трамп, Кем Чен Ун нарын уулзалт хэрхэн үр дүнтэй болно гэж харж байна?

-БНАСАУ-ын цөмийн хөтөлбөр болон тив алгасагч баллистик пуужингийн туршилтаас үүдсэн хурцадмал байдал 2017 оны турш үргэлжлэв. АНУ-ын ерөнхийлөгч Д.Трамп, БНАСАУ-ын удирдагч Ким Чен Ун нар бүтэн жилийн турш хатуу үг бие бие рүүгээ шидэлцэн, мэдэгдэл гаргаж, байдлыг улам дэвэргэж байлаа. Хоёр улсын гадаадад бодлогын чиг шугам улам хатуу болон өөрчлөгдөж, энэ нь зарим талаараа удирдагчдынх нь хувийн зан төлөвтэй ч холбоотой байх тал ажиглагдаж байв.

Түүхэндээ хоёр улсын хооронд дээд хэмжээний уулзалт зохион байгуулагдаж байгаагүй учраас энэхүү уулзалт түүхэнд үлдэх томоохон үйл явдал гэдгийг аль, аль тал нь хүлээн зөвшөөрч байгаа учраас нэр хүндээ өсгөхөөр ашиглаж байна. Харин хурлаас гарах үр дүн нь ямар ч ойлгомжгүй байна. Миний хувьд энэ дээд хэмжээний уулзалт болохгүй гэж үзэж байна.

-Яагаад?

-Тухайн бүс нутагт орших бусад орнуудын ашиг сонирхол хөндөгдөх учраас тодорхой шийдэлд хүрэхийн тулд зургаан талт хэлэлцээр ч дахин сэргэх магадлалтай. Ингэснээр түүх дахиад л давтагдах юм.

-БНАСАУ-ын хүсч буй аюулгүй байдлын баталгаа, АНУ-ын санал болгох аюулгүй байдлын баталгаа хоёр нэг байж чадах уу?

-БНАСАУ-ын зүгээс тавих аюулгүй байдлын баталгаа нь тухайн улсын улс төрийн тогтолцоог хүлээн зөвшөөрч, өөрчлөхгүй байх аман бус баталгаа юм. Харин энэ баталгааг АНУ өгч чадах уу. БНАСАУ-ын зүгээс Өмнөд Солонгос, Япон дахь цэргээ эгүүлэн татах шаардлагыг тавьбал АНУ биелүүлж чадах уу гэх зэрэг асуултууд хариулт нэхэж байна. Хоёр улсын харилцаанд үүсээд буй “түр дулаарал” нь олон улсын хамтын нийгэмлэгээс БНАСАУ-д тавьсан эдийн засгийн хоригийг зөөлрүүлэх нөхцөлийг бүрдүүлэх, эсвэл ямарваа нэгэн үйл явдалд цаг хожих гэсэн тоглолт байж болзошгүй.

-Ер нь түүхэнд АНУ-ын хувьд баталгаа гаргаад амлалтдаа хүрч байсан удаа байна уу?

-Бүс нутгийн хувьд БНСУ, Япон, Тайвань зэрэг орнуудад хүйтэн дайны үед өгсөн амлалтаа одоо болтол зөрчөөгүй байна. Гэвч цөмийн хөтөлбөрөөсөө татгалзаж, химийн зэвсгээ хураалгавал Ливийн улс төрийн тогтолцоог өөрчлөхгүй гэсэн баталгааг Муаммар Кадафид АНУ-аас өгч байсан тохиолдол бий. Гэвч энэхүү амлалтаа АНУ биелүүлээгүй.

-Манай улс Д.Трамп Ким Чен Ун нарын уулзах хамгийн тохиоромжтой орон гэж зарим хүн үзэж байна. Бид НҮБ-ын гишүүн орон. Тиймээс тус байгууллагаас Хойд Солонгост тавьсан хоригийг дагаж мөрдөж байгаа шүү дээ. Ийм байхад Хойд Солонгосын тал Монгол Улсыг “болзох” газар гэж итгэж чадах болов уу?

-БНАСАУ-ын талаар явуулж байсан Монгол Улсын бодлого 1990 оноос хойш зарчмын хувьд тогтвортой байсан хэдий ч сүүлийн хоёр жилийн хугацаанд гуйвж эхэлснийг тэмдэглэх хэрэгтэй. 2016 онд Умард Солонгос устөрөгчийн бөмбөг турших үед манай улс эсэргүүцсэн мэдэгдэл гаргасан, 2017 онд НҮБ-аас БНАСАУ-д тавьсан хоригийг дэмжиж, нэгдэн орохоо зарласан. Мөн өнгөрөгч сард Гадаад харилцааны сайд Японд хийсэн айлчлалынхаа үеэр Умард солонгост шахалт үзүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэхээ мэдэгдсэн. Аливаа асуудлаар тэр бүрчлэн мэдэглэл гаргаад байдаггүй Монгол Улсын энэхүү үйлдэл нь гадаад, дотоодын судлаач нарын анхаарлыг ихэд татсан төдийгүй хоёр улсын харилцаанд ч нөлөөлж болохуйц болчимгүй үйлдэл юм. Иймд Монгол Улс тухайн уулзалтыг зохион байгуулах газар мөн үү гэдэг нь эргэлзээтэй.

-Хэрэв манайд тэд уулзахаар боллоо гэхэд Монгол Улсад ямар ашигтай вэ. Бид ийм өндөр дээд хэмжээний уулзалтыг хүлээн авахад бэлэн үү?

-Түүхэн уулзалтыг зохион байгуулсан гэдгээрээ манай улсын нэр хүнд олон улсын тавцанд нэмэгдэж, 2012 онд ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржийн санаачилсан “Улаанбаатарын яриа хэлэлцээ” бүс нутгийн яриа хэлэлцээний механизм болоход эерэг нөлөө үзүүлж болох юм. Хятадын санаачилсан “Зургаан талт яриа хэлэлцээ”, Өмнөд Солонгосын санаачилсан “НАРПИ”-ийн ач холбогдол буурч байгаа.

Нөгөө талаас Умард солонгос эдийн засгийн хоригоос гарвал Хятадад нийлүүлж буй нүүрс болон бусад байгалийн баялгийн экспорт сэргэх боломжтой ба Хятадад нийлүүлэх гэсэн нүүрс олборлогч улсуудын хоорондох өрсөлдөөн ширүүснэ. Энэ нь Монгол Улсын хувьд таатай нөхцөл байдал болох уу гэдэг нь сонирхолтой.

-Ким Чен Ун, Д.Трамптай хэлэлцээрийн ширээний ард суухаар болсонд Өмнөд солонгосчууд их баярлаж байх шиг байна. Уулзалт амжилттай болвол нөхцөл байдал яаж өөрчлөгдөх вэ?

-Зүүн хойд Азийн бүс нутгийн тогтвортой байдлыг алдагдуулах хамгийн өндөр магадлалтай хоёр улсын тэргүүн уулзах гэж буй явдлыг бүс нутгийн улс гүрнүүд нааштай хүлээн авч байгаа.

Д.Трамп, Ким Чен Унаас гадна дахин сонгогдох боломжоо нэмэгдүүлэх зорилгоор БНСУ-ын ерөнхийлөгч Мүн Жэ Ин идэвхтэй улс төрийн тоглолт явуулж байна. Иймдээ ч хоёр улсын харилцааг сайжруулахын тулд өмнөдийн зүгээс хүчин чармайлт гаргах хэдий ч АНУ-ын ерөнхийлөгч болчимгүй үйлдлүүдээс энэхүү хэлэлцээр унах магадлал өндөртэй.

Ерөнхийдөө бол “түр дулаарал”-ын хугацаа дуусч, нөхцөл байдал эргээд дайсагнасан хэлбэртээ шилжинэ гэж үзэж байна.

https://dnn.mn/п-өгөөмөр-ану-бнасау-ын-харилцаанд-үүсээд-буй-түр-дулаарал-нь-цаг-хожих-гэсэн-тоглолт-байж-болзошгүй/